Odsłonięto obelisk upamiętniający internowanych w 1982 r. (ZDJĘCIA)

ŁUPKÓW / PODKARPACIE. Uroczystość odsłonięcia pomnika w łupkowskiej jednostce – Służba Więzienna W dniu 30 września 2022 r. w Zakładzie Karnym w Łupkowie odbyła się Uroczystość Odsłonięcia Obelisku z Tablicą Upamiętniającą Internowanych Działaczy Opozycji w 1982 r.

Szczególnym okresem w historii łupkowskiej jednostki penitencjarnej był okres pomiędzy marcem, a grudniem 1982r. Bezpośredni wpływ na tę wyjątkowość miało wprowadzenie 13 grudnia 1981 roku stanu wojennego, gdyż właśnie w związku z tą decyzją ówczesnych władz komunistycznych, Zakład Karny w Łupkowie stał się w dniach 19.03 – 23.12.1982 roku (z przerwą 03 – 28.08.1982 r.) miejscem odosobnienia dla osób internowanych, wywodzących się ze środowiska ówczesnej opozycji politycznej i działaczy „Solidarności”.

W czasie prac remontowych prowadzonych w 2016 roku w łupkowskiej jednostce penitencjarnej, w celi mieszkalnej jednego z pawilonów odkryto charakterystyczny napis „Solidarność” pochodzący z okresu funkcjonowania ośrodka internowania. Podjęte wówczas działania w celu uratowania tego nietuzinkowego artefaktu historycznego zaowocowały tym, że 38. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych 31.08.2018r., w siedzibie rzeszowskiego Oddziału IPN przy ul. Słowackiego 18 odsłonięto wyjątkową tablicę z napisem „Solidarność”, będącą fragmentem tynku, na którym ten rozpoznawalny na całym świecie symbol, został wykonany ponad trzy i pół dekady wcześniej w ośrodku odosobnienia w Zakładzie Karnym Łupkowie.

Pomysłodawcą upamiętnienia uwięzienia w 1982 r. w Zakładzie Karnym w Nowym Łupkowie k/Komańczy przez komunistyczne władze PRL kilkuset działaczy NSZZ „Solidarność” i opozycji antykomunistycznej, głównie z Podbeskidzia i Podkarpacia, jest Piotr Szwarc, związany ze środowiskiem podbeskidzkiej Solidarności od późnych lat 80-tych. Odegrał też ważną rolę przy wyborze mecenasów przedsięwzięcia.

Realizacji inicjatywy upamiętnienia podjęło się w 2017 r. Stowarzyszenie „Pro Bono Musicae” z Bielska-Białej, którego prezes Mirosław Styczeń był internowany w Łupkowie. Projekt i wykonanie tablicy powierzono artyście – rzeźbiarzowi Bronisławowi Krzysztofowi, który zaproponował wykonanie tablicy pamiątkowej z brązu i stali nierdzewnej, osadzenie jej na postumencie granitowym oraz fundamencie betonowym w Łupkowie – w miejscu lokalizacji tablicy. Autorem treści napisu na tablicy jest historyk i dziennikarz „Gościa Niedzielnego” dr Andrzej Grajewski.

Efektem tych wszystkich przedsięwzięć była Uroczystość Odsłonięcia Obelisku Upamiętniającego Internowanych Działaczy Opozycji w 1982 r., która odbyła się przed Zakładem Karnym w Łupkowie w dniu 30 września b.r. W uroczystości tej wzięło udział wielu znakomitych gości, w tym 16 osób internowanych w tamtym okresie w bieszczadzkiej jednostce. Na ręce Dyrektora Zakładu Karnego w Łupkowie wpłynęły również adresy, w tym od Dyrektora Generalnego Służby Więziennej gen. Jacka Kitlińskiego, w których wspomina się ten trudny dla historii czas oraz patriotyczne postawy internowanych. Odsłonięcia pomnika dokonał poseł na sejm RP dr Piotr Uruski oraz pan Mirosław Styczeń – prezes Stowarzyszenia „Pro Bono Musicae”, również internowany w tutejszej jednostce. Poświęcenia dokonał arcybiskup Adam Szal – metropolita przemyski. W czasie uroczystości został przedstawiony krótki wykład przedstawiciela IPN oddział w Rzeszowie pana Artura Brożyniaka. Całość uroczystości dopełnił minirecital Reprezentacyjnego Zespołu Wokalnego Służby Więziennej z prowadzącym mjr Mirosławem Radlińskim. Wszyscy goście otrzymali pamiątkę na okoliczność tej uroczystości tj. granitową miniaturkę obelisku, wraz z broszurką, którą wydał Instytut Pamięci Narodowej oddział w Rzeszowie oraz płyty CD z filmem „Wolna Rzeczpospolita Łupkowska” oraz piosenkami ze stanu wojennego.

tekst: mjr Katarzyna Więcek
foto: Powiat Sanocki