Para Prezydencka na uroczystościach w Markowej (ZDJĘCIA)

MARKOWA / PODKARPACIE. Prezydent RP Andrzej Duda oraz Pierwsza Dama – Agata Kornhauser-Duda przyjechali na Podkarpacie, aby wziąć udział w obchodach Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, które odbyły się w Markowej. Uroczystość zgromadziła setki osób: przedstawicieli rządu, parlamentu, samorządów, służb mundurowych oraz instytucji.

Uroczystość odbyła się na placu przed Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów. Oprócz Pary Prezydenckiej, obecni byli również: Grażyna Ignaczak-Bandych -Szef Kancelarii Prezydenta RP, Wojciech Kolarski – sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP, Jarosław Sellin – sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury, Barbara Socha – podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej, konsul Niemiec Dagmar Hillebrand, Adam Kwiatkowski – ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej, Robert Tyrała – duchowny rzymskokatolicki. Wśród gości znaleźli się także: parlamentarzyści, przedstawiciele samorządów, instytucji i organizacji pozarządowych, duchowieństwo na czele z arcybiskupem Adamem Szalem – metropolitą przemyskim oraz biskupem Stanisławem Jamrozkiem, służby mundurowe oraz mieszkańcy regionu. Samorząd województwa reprezentowali: wicemarszałek Piotr Pilch oraz wicemarszałek Ewa Draus, a także przewodniczący sejmiku Jerzy Borcz wraz z radnymi województwa.

Parę Prezydencką przywitali wspólnie: wicemarszałek Piotr Pilch, wojewoda podkarpacki Ewa Leniart, dyrektor Muzeum Polaków ratujących Żydów w Markowej – Waldemar Rataj oraz wójt Markowej – Mirosław Mac. Rozpoczynając uroczystości, dyrektor Muzeum w Markowej podkreślił, że rolą muzeum jest przypominanie o bohaterskich czynach osób ratujących Żydów. Mówił, że „kultura pamięci” musi łączyć to, o czym pamiętają rodziny ratujące Żydów oraz rodziny ratowane, a także takie instytucje, jak muzeum w Markowej.

Pierwszym punktem uroczystości było odsłonięcie na Ścianie Pamięci przy muzeum kolejnych pięciu tabliczek z nazwiskami osób ratujących Żydów. Na tablicach znalazły się nazwiska: Stefanii i Antoniego Wawrzaszków, Marii i Szymona Fołtów, Marii i Ludwika Kilianów, Karoliny i Jana Kilianów oraz Piotra Kapłona. Tabliczki odsłonili przedstawiciele rodzin. Następnie głos zabrał prezydent RP Andrzej Duda, który przypomniał uroczystość otwarcia muzeum w Markowej:

– Siedem lat minęło od momentu, kiedy otwarliśmy razem to niezwykle ważne muzeum. Muzeum upamiętniające rodzinę, która w tym miejscu żyła i w tym miejscu zginęła. W istocie oddając życie za pomoc drugiemu człowiekowi, za pomoc swoim współobywatelom, Polakom narodowości żydowskiej, którzy na tej ziemi wraz z nimi mieszkali w czasie kiedy przyszedł tutaj niemiecki najeźdźca – mówił prezydent Duda.

Prezydent Andrzej Duda podkreślał, że Ulmowie kierowali się w swoim życiu ważnymi wartościami szacunku i miłości wobec drugiego człowieka. Mówił, że byli przesiąknięci tymi ideałami tak bardzo, że nie bali się udzielić pomocy, schronienia, mimo potwornego zagrożenia. Prezydent przypomniał, że w Polsce podczas II wojny za pomoc Żydom groziła kara śmierci, brutalnie wykonywana bez sądu i jakichkolwiek zasad.

Prezydent Duda przypomniał też tragiczną historię rodziny Ulmów: Wiktorii, Józefa oraz ich siedmiorga dzieci, w tym jednego nienarodzonego, którzy zostali bestialsko zamordowani za ukrywanie Żydów. Mówił także o tym, że ta zbrodnia nie powstrzymała innych przed dalszym ukrywaniem Żydów

– Ludzie nie zaprzestali udzielania pomocy. Stoimy przed tą ścianą, gdzie są tabliczki z nazwiskami i to są rodziny tylko stąd, tylko z tego regionu, z Podkarpacia. To jest świadectwo tego, jakie były wówczas dni i jak wiele na obszarze okupowanych wówczas polskich ziem było ludzi, którzy potrafili zachować się przyzwoicie – mówił w Markowej prezydent Andrzej Duda.

Prezydent mówił także o roli polskich struktur państwowych, które podczas II wojny światowej walczyły o wszystkich obywateli, niezależnie od ich narodowości. Na koniec prezydent podziękował rodzinom, które niosły pomoc Żydom podczas wojny oraz ich krewnym obecnym na uroczystościach.

Po wystąpieniu prezydent wręczył powołania w skład Komitetu do Spraw Obchodów Towarzyszących Beatyfikacji Rodziny Ulmów. W komitecie znalazł się marszałek Władysław Ortyl. Nominację w jego imieniu odebrał wicemarszałek Piotr Pilch. Komitet będzie tworzyło łącznie 14 osób. Oprócz marszałka Władysława Ortyla w jego skład weszli także: Marzena Machałek – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki, Jarosław Sellin – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Piotr Wawrzyk – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, Barbara Socha – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej, Ewa Leniart – Wojewoda Podkarpacki, arcybiskup Adam Szal – Metropolita Przemyski, Adam Kwiatkowski – Ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej, Mateusz Szpytma – zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Monika Krawczyk – dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego, Adam Krzysztoń – Starosta Łańcucki, Mirosław Mac – Wójt Gminy Markowa, Grażyna Ignaczak–Bandych – Szef Kancelarii Prezydenta RP oraz Wojciech Kolarski – Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Beatyfikacja Wiktorii i Józefa Ulmów oraz ich dzieci zamordowanych przez niemieckich okupantów, planowana jest na 10 września 2023 roku. Zaproszenie na to wydarzenie wręczył w Markowej prezydentowi Dudzie arcybiskup Adam Szal, który powiedział także o świadectwie Ulmów:

– Obchody Dnia Pamięci przypominają nam chlubną postawę naszych przodków i są wezwaniem dla nas wszystkich do wprowadzania w życie przykazania miłości – mówił w Markowej arcybiskup Adam Szal.

Do uczestników obchodów list wystosował premier Mateusz Morawiecki. Odczytała go wojewoda Ewa Leniart. Szef rządu napisał między innymi:

Rodzina Józefa i Wiktorii Ulmów stała się symbolem tysięcy polskich bohaterów, którym oddajemy dziś cześć. Ludzi, którzy wobec wszechogarniającego strachu i kary śmierci, dali dowód wierności wartościom fundamentalnym.

Następnie Para Prezydencka złożyła kwiaty przy tablicy na placu przed muzeum upamiętniającej ofiary holocaustu i bezimiennych Polaków ratujących Żydów. Andrzej Duda wpisał się także wraz z Pierwszą Damą do pamiątkowej księgi wystawionej w muzeum.

Dalsza część uroczystości odbyła się przy obelisku poświęconym Rodzinie Ulmów, który znajduje się w Sadzie Pamięci, przy muzeum. Tam Para Prezydencka, w towarzystwie ministrów KPRP, wojewody, wicemarszałka Piotra Pilcha, arcybiskupa Adama Szala, wójta Markowej, dyrektora muzeum, złożyła wieniec.

Po złożeniu kwiatów odbyło się spotkanie Łańcuckiej Resursy Kultury Pamięci, wówczas głos zabrał między innymi wicemarszałek Piotr Pilch, który powiedział:

– Obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów mają wyjątkowy wydźwięk na Podkarpaciu, które w swoich staraniach na rzecz kultury pamięci i prawdy historycznej, podjęło się dzieła kultywowania Polaków ratujących Żydów w okresie II wojny światowej, budując Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej i pamiętając tym samym o wielu podobnych bohaterach. Dowodem tego jest dzisiejsze odsłonięcie kolejnych tabliczek z nazwiskami Ratujących, których chwalebna, zagrożona karą śmierci postawa jest godna uhonorowania i popularyzacji.

Podczas konferencji wykład wygłosili: ks. dr Witold Burdy – „Rodzina Ulmów – dziedzictwo dla Kościoła”, Maria Rozner-Fołta – „Rodzina Ulmów – dziedzictwo dla Markowej” oraz dr Mateusz Szpytma – „Rodzina Ulmów – dziedzictwo dla Polski”. Na zakończenie uroczystości w muzeum uczestnicy złożyli kwiaty i wieńce przed pomnikiem Ulmów w Sadzie Pamięci.

Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej obchodzony jest właśnie 24 marca. Tego dnia przypada rocznica mordu na rodzinie Ulmów. Święto zostało ustanowione przez polski parlament w 2018 roku. Decyzją Sejmiku Województwa Podkarpackiego rok 2023 jest na Podkarpaciu Rokiem Rodziny Ulmów.