Mija 100 lat od przejęcia dóbr leśnych zaborców

W historii polskiego leśnictwa rok 1924 przyjmuje się za rok dokonania gruntowej reorganizacji administracji leśnej w naszym kraju, obejmującej utworzenie odrębnej gałęzi gospodarki narodowej jako „Lasów Państwowych” i połączonej z reformą i powołaniem jej nowych struktur organizacyjnych, a przeprowadzonej na podstawie Rozporządzenia Prezydenta R.P. z dnia 30 grudnia 1924 r. o organizacji administracji lasów państwowych.

Mniej pamięta się o faktach, że do regulacji zagadnień gospodarstwa leśnego w państwie polskim przystąpiono nieco wcześniej i to zaraz po odzyskaniu niepodległości. Na podstawie postanowienia Rady Ministrów z 30 grudnia 1918 r. w przedmiocie ochrony i użytkowania lasów wszystkie lasy, nie wyłączając prywatnych, przeszły pod obowiązkowy nadzór i kontrolę wyznaczonych z ramienia Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Państwowych urzędów ochrony lasu. Po kilkunastu dniach ukazał się dekret Naczelnika Państwa z 16 stycznia 1919 r. dotyczący organizacji urzędów ochrony lasów. Nadzór ogólny nad wykonywaniem przepisów o ochronie lasów został powierzony Ministerstwu Rolnictwa i Dóbr Państwowych.

Równo pół roku po odrodzeniu kraju ukazał się pierwszy akt prawny w sprawie organizacji państwowego gospodarstwa leśnego, którym było Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 maja 1919 r. w przedmiocie organizacji Zarządów Dóbr Państwowych (Dz. Praw Państwa Polskiego nr 40 z dn. 15 maja 1919 r., poz. 301). Na tej podstawie już w 1919 r. Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Państwowych przystąpiło do przejęcia lasów dóbr zaborców i organizacji struktur administracji leśnej z nadaniem nowych polskich nazw jednostkom poszczególnych szczebli, na terenach opanowanych przez Polaków tworzącego się państwa polskiego (Galicja, „Kongresówka” z pasem terenów przyległych od wschodu). Oprócz Głównego Zarządu Dóbr Państwowych w Warszawie, możliwe było powołanie tylko 4 zarządów okręgowych Dóbr Państwowych z siedzibami w Warszawie, Radomiu, Siedlcach i Lwowie. Okręgi miały zostać podzielone na nadleśnictwa, a te na leśnictwa. W przypadku utworzonego zarządu okręgowego Dóbr Państwowych we Lwowie obejmującego swym zasięgiem terytorium byłego zaboru austriackiego tj. Galicję, Śląsk, Spisz i Orawę, w art. 15 w/w aktu prawnego nakazano, aby likwidowana C. K. Galicyjska Dyrekcja Lasów i Dóbr Państwowych z/s we Lwowie przekazała wszystkie swoje agendy powołanemu przez państwo polskie Zarządowi Okręgowemu Dóbr Państwowych we Lwowie. Zgodnie z tym znajdujące się w dawnym zaborze austriackim Zarządy Lasów i Dóbr Państwowych w dobrach kameralnych (48) i funduszowych (3), kierowanych w imieniu zaborcy przez dotychczasowych c. k. zarządców lasów i dóbr państwowych, miało być przekształcone w 51 nadleśnictw na czele których mieli stać nadleśniczowie, powołani przez Naczelnika Zarządu Okręgowego Dóbr Państwowych we Lwowie. Tak oto dla przykładu w lasach pobliskiej „Dobromilszczyzny” (dobra kameralne w powiecie Dobromil i przyległym terenie z powiatu Lisko) na wzór dotychczasowych czterech c. k. zarządów lasów i dóbr państwowych w Berehach Dolnych, Dobromilu, Michowej i Starzawie, utworzono cztery nadleśnictwa państwowe z siedzibami w tych samych miejscowościach, a w miejsce pełniących do 1914 r. funkcje zarządców lasów inż. Kazimierza Gepperta, inż. Filipa Hirscha, inż. Józefa Szmyda, inż. Jana Rutkowskiego, mianowanymi nadleśniczymi zostali inż. Stanisław Cynk, inż. Zygmunt Skałecki, inż. Stanisław Wimmer i inż. Ferdynand Jaworski. Zarząd Okręgowy Dóbr Państwowych we Lwowie przejął także inne jednostki w dotychczasowym posiadaniu zaborcy, którymi były składnice drewna, leśne kolejki wąskotorowe, tartaki, bindugi i kasy prowentowe. Po reformie administracji leśnej w 1924 r. granice zasięgu lwowskiego okręgu Dyrekcji Lasów Państwowych nie zmieniły się i obejmowały w całości województwa krakowskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie. Nastąpiło to dopiero w 1938 r., kiedy to odpadło 10 nadleśnictw położonych w województwie krakowskim, a doszły 4 nadleśnictwa z województwa kieleckiego.

Dziś należałoby pokusić się o stwierdzenie, że 11 maja 2019 r. mija 100 lat od zapoczątkowania przejęcia dóbr leśnych zaborców i powołania pierwszych struktur polskiej administracji leśnej dla lasów odrodzonej Polski i jednocześnie wypadnie 100. rocznica powołania we Lwowie polskiego okręgu zarządu LP, prowadzącego gospodarkę leśną w lasach własności państwowej. Nikomu z leśników nie trzeba uzmysławiać tego, że od czasu odzyskania niepodległości, DLP-Lwów była pierwszą poprzedniczką dla dzisiaj działających krośnieńskiej i krakowskiej Regionalnych Dyrekcji LP.

Tekst: Edward Orłowski
źródłO: RDLP Krosno