10. rocznica Deklaracji Łańcuckiej – Via Carpatia

Premier Beata Szydło przyjechała na Podkarpacie, aby wziąć udział w zorganizowanej przez Marszałka Województwa Podkarpackiego Władysława Ortyla konferencji z okazji 10. rocznicy podpisania Deklaracji Łańcuckiej. Dokument ten rozpoczął starania o utworzenie najkrótszego szlaku Via Carpatia łączącego Litwę, Polskę, Słowację  i Węgry. Przy jego podpisaniu obecny był zmarły tragicznie Prezydent RP Lech Kaczyński.

Konferencję – „10 lat Deklaracji Łańcuckiej – Via Carpatia dziś, wyzwania na przyszłość” – rozpoczął krótki film prezentujący najważniejsze wydarzenia dotyczące starań o utworzenie szlaku Via Carpatia, jakie miały miejsce w ostatnim czasie. Po filmowej prezentacji głos zabrała premier rządu Beata Szydło. Premier wspominała Prezydenta RP śp. Lecha Kaczyńskiego, który zainicjował 10 lat temu działania w sprawie budowy szlaku. W swym wystąpieniu wielokrotnie podkreślała, że projekt Via Carpatia jest szansą dla  Podkarpacia, Polski i całej Europy Środkowo-Wschodniej.

Dla mojego rządu, dla rządu Prawa i Sprawiedliwości, rozwój Polski Wschodniej, projektów które mają tu być realizowane, jest niezwykle ważny. Zdajemy sobie sprawę z tego, że aby mówić o odpowiedzialnym rozwoju musimy ten rozwój rozumieć jako rozwój zrównoważony, dający równe szanse różnym regionom. Myślę, że nikt z nas nie a wątpliwości, że Via Carpatia otwiera nam drogę na świat, drogę na lepszą przyszłość i jest też symbolem polskiego rozwoju – mówiła w Łańcucie premier Beata Szydło.

Minister Infrastruktury i Budownictwa – Andrzej Adamczyk mówiąc o postępach prac na polskim odcinku Via Carpatia powiedział, że jest już decyzja środowiskowa na realizację Via Carpatii od Rzeszowa do Barwinka. Minister podziękował też marszałkowi Ortylowi i europosłowi T. Porębie za dotychczasowe starania.

Panie marszałku i panie europośle, dzięki szczególnie waszym staraniom, przy wsparciu prezydenta Lecha Kaczyńskiego udało się wpisać Via Carpatię w najważniejsze projekty komunikacyjne nie tylko naszego państwa – powiedział minister Adamczyk.

Marszałek Władysław Ortyl w swoim powitalnym wystąpieniu mówił z kolei o działaniach, jakie były podejmowane przez wszystkie te lata na rzecz powstania szlaku Via Carpatia.

Wiele było sporów, wiele było sytuacji kontrowersyjnych, ale dziś wszyscy którzy się tu zgromadzili są na pewno przekonani, zdeterminowani do tego projektu i można ich zaliczyć do przyjaciół tego szlaku komunikacyjnego. Dlatego bardzo sobie tę państwa obecność cenię. Szczególnie ważna dla mnie jest obecność pani premier, dziękuję za wsparcie i deklaracje, które padają i faktyczne decyzje realizacyjne – mówił marszałek Władysław Ortyl.

Poseł do parlamentu Europejskiego, Tomasz Poręba mówił o budowie Via Carpatia w kontekście bezpieczeństwa, jakie ta droga zapewni dla wschodnich regionów Europy. Dziękował także marszałkowi Władysławowi Ortyli za wsparcie dla tej inwestycji oraz okazywane przez lata zrozumienie. Mówił też o okresie, kiedy brakowało woli politycznej, aby ten szlak powstał.

Dzisiaj ta wola polityczna, chęć budowy tej drogi jest w Brukseli słyszana, widoczna, akceptowana i powielana. Dlatego w sposób szczególny chcę podziękować pani premier, że rząd PiS uczynił z tej drogi projekt flagowy, który będzie realizowany w kolejnych latach – powiedział europoseł Tomasz Poręba, dodając – Przeciw powstaniu tej drogi nie ma najmniejszego argumentu. Jestem dumny, że wszyscy możemy sobie tutaj powiedzieć w Łańcucie, że zaczynamy na poważnie budowę tego szlaku transportowego, a wszystkim którzy się do tego przyczynili serdecznie dziękuję.

Europoseł otrzymał z kolei podziękowania od wszystkich prelegentów za działania w Brukseli. Pod koniec października Parlament Europejski przyjął jego raport w sprawie usprawnienia połączeń i poprawy dostępności infrastruktury transportowej w Europie Środkowo-Wschodniej. Głównym przesłaniem raportu jest wezwanie Komisji Europejskiej i państw członkowskich o zajęcie się pilną potrzebą wzmocnienia infrastruktury drogowej wzdłuż wschodniej granicy UE w tym jak najszybszą budową drogi Via Carpatia.

Wojewoda Podkarpacki – Ewa Leniart przeczytała list od Prezydenta RP Andrzeja Dudy, który wyraził pełne poparcie dla tej inwestycji.

Najważniejszym punktem konferencji było podpisanie „Porozumienia o współpracy na rzecz budowy korytarza transportowego Via Carpatia” przez nowych partnerów projektu. Do starań o utworzenie szlaku przystąpiły trzy nowe regiony: województwa podlaskie, lubelskie i mazowieckie. W imieniu Samorządu Województwa Podlaskiego podpis złożył marszałek Jerzy Leszczyński. Województwo lubelskie reprezentował marszałek Sławomir Sosnowski, a mazowieckie członek zarządu Rafał Rajkowski. Dokument podpisały także pozostałe regiony skupione wokół idei budowy Via Carpatia: woj. Podkarpackie, Komitat Borsod-Abaúj-Zemplén (Węgry) oraz Samorządowy Kraj Koszycki i Preszowski (Słowacja).

W porozumieniu regiony oprócz starań o wpisanie szlaku Via Carpatia do sieci TEN-T zobowiązały się także m.in. do podjęcia działań prowadzących do wybudowania części infrastruktury transportowej tworzącej korytarz transportowy Via Carpatia w poszczególnych regionach.

Po podpisaniu porozumienia odbył się krótki briefing prasowy z udziałem premier Beaty Szydło, Ministra Infrastruktury i Budownictwa Andrzeja Adamczyka oraz marszałka Władysława Ortyla i europosła Tomasza Poręby.

Po briefingu premier Beata Szydło pojechała do Markowej, gdzie odwiedziła Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów. Szefowej rządu towarzyszył marszałek i wojewoda.

W ramach konferencji w Łańcucie zaplanowano także panele dyskusyjne podsumowujące dotychczasowe działania związane z budową szlaku Via Carpatia oraz rozmowy dotyczące wyzwań na przyszłość.

Historia i obecne starania o Via Carpatia

Z inicjatywą utworzenia szlaku drogowego, łączącego Litwę, Polskę, Słowację i Węgry na wschodniej granicy Unii Europejskiej wystąpiła Polska. W tej sprawie 27 października 2006 r. w Łańcucie odbyła się międzynarodowa konferencja – „Jedna droga – cztery kraje” z udziałem m.in. Prezydenta RP, ministrów transportu Polski, Słowacji, Litwy i Węgier, a także przedstawicieli wysokiego szczebla rządowego i samorządowego z ww. krajów oraz Komisji Europejskiej. Podczas spotkania podpisana została przez cztery kraje Deklaracja Łańcucka w sprawie rozszerzenia Transeuropejskiej Sieci Transportowej poprzez utworzenie najkrótszego szlaku drogowego na osi Północ-Południe łączącego Litwę, Polskę, Słowację i Węgry. Sygnatariusze porozumienia zobowiązali się m.in. do tego, że podejmą wszelkie możliwe działania w celu utworzenia szlaku drogowego Kowno- Białystok – Lublin – Rzeszów – Preszów – Koszyce – Miszkolc – Debreczyn. W 2010 roku do inicjatywy tej przyłączyły się trzy nowe kraje: Rumunia, Bułgaria i Grecja. Rok później marszałkowie województw: lubelskiego, mazowieckiego, podkarpackiego, podlaskiego i świętokrzyskiego podpisali w tej sprawie wspólne stanowisko, a w 2015 roku starania o Via Carpatia rozpoczęły wspólnie z województwem podkarpackim regiony ze Słowacji i Węgier. U podstaw tych oraz innych działań leżała świadomość, że Via Carpatia jest nie tylko najkrótszym szlakiem transportowym na osi północ-południe, ale przede wszystkim jest szansą dla wschodnich regionów UE na dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy.

Starania partnerów porozumienia od początku koncentrowały się na tym, aby wpisać cały szlak Via Carpatia do Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T), co zapewniłoby finansowanie tej inwestycji. Niestety, podczas ostatniej rewizji sieci TEN-T w sieci bazowej nie znalazły się kluczowe dla naszego kraju odcinki Via Carpatia: Suwałki – Lublin i Rzeszów granica PL/SK.

Polski odcinek Via Carpatia pokrywa się z trasą planowanej drogi S19 od Białegostoku do Barwinka na granicy ze Słowacją. Na Podkarpaciu trwa obecnie budowa odcinka S19 ze Stobiernej do Sokołowa Małopolskiego i odcinka Rzeszów – Świlcza do Rzeszów -Południe (Kielanówka). Na odcinku od granicy woj. lubelskiego do Sokołowa Małopolskiego GDDKiA jest na etapie przetargu i będą zapraszani wykonawcy do składania ofert cenowych. Przewidziany termin – przełom roku. Odcinek Rzeszów Południe – Babica jest na etapie przetargu na wykonanie koncepcji. Natomiast cały odcinek Rzeszów Południe do Barwinka ma już ostateczną decyzję środowiskową.

Nową szansą dla Via Carpatia jest wspomniany fakt, iż pod koniec października 2016 r. Parlament Europejski przyjął sprawozdanie europosła Tomasza Poręby na temat infrastruktury transportowej w Europie Środkowo-Wschodniej. Jest to pierwszy w historii PE kompleksowy dokument poświęcony w całości rozwojowi infrastruktury w tym regionie.

Znalazło się w nim wezwanie do Komisji Europejskiej i państw członkowskich o zajęcie się pilną potrzebą wzmocnienia infrastruktury drogowej wzdłuż wschodniej granicy UE w tym jak najszybszą budową drogi Via Carpathia. W przyjętym sprawozdaniu PE zachęca państwa członkowskie do przygotowania montażu finansowego dla tej inwestycji z wykorzystaniem wszystkich możliwych instrumentów finansowych takich jak fundusz Łącząc Europę czy Europejski Fundusz na Rzecz Inwestycji Strategicznych, a w perspektywie kolejnego przeglądu wytycznych Transeuropejskiej Sieci Transportowej TEN-T dołożenia wszelkich starań, aby szlak Via Carpatia został wpisany na całej długości do sieci bazowej TEN-T.

Monika Konopka
Fot. Michał Mielniczuk
Biuro Prasowe UMWP