Multimedialnie o Pankowskim (VIDEO HD)

SANOK / PODKARPACIE. W Zespole Szkół nr 3 odbył się multimedialny projekt humanistyczny poświęcony życiu i twórczości Mariana Pankowskiego, skierowany do uczniów sanockich szkół ponadgimnazjalnych.

Marian Pankowski urodził się 9 listopada 1919 roku w Sanoku. W 1938 roku Marian Pankowski rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W tym samym roku debiutuje na łamach lwowskich „Sygnałów” fragmentem poematu „Las” pt: „Czytanie w zieleni”.  Studia przerywa Pankowskiemu wybuch II wojny światowej. W kampanii wrześniowej młody podchorąży bierze udział w walkach w okolicach Tarnowa. W Sadowej Wiszni dostaje się do niewoli. Po ucieczce wraca do rodzinnego Sanoka. Pracuje jako robotnik w fabryce wagonów aż do 2 marca 1942 roku. Tego dnia zostaje aresztowany przez Gestapo za działalność w ZWZ.

Trafia do obozów koncentracyjnych w Auschwitz, Gross Rosen, Nordhausen i Bergen-Belsen – tu zostaje wyzwolony przez wojska alianckie.Po wojnie Marian Pankowski osiedlił się w Brukseli, gdzie na Universite Libre podjął studia slawistyczne pod kierunkiem Klaudiusza Backvisa. W 1950 roku uzyskuje „licencie en philologie et historie orientales et slaves” i rozpoczyna pracę lektora brukselskiego uniwersytetu. W 1963 otrzymuje tytuł doktora za rozprawę „Leśmian, czyli bunt poety przeciw granicom”. Po przejściu Backvisa na emeryturę, obejmuje po nim katedrę slawistyki.

W 1946 roku wydał w Brukseli zbiór wierszy „Pieśni pompejańskie”, rok później ukazują się „Wiersze alpejskie”. W 1951 – kolejne dwa tomiki – francusko „Couleur de jeune méléze” i polskojęzyczny „Podpłomyki”. W 1958 nakładem PIW ukazuje się wybór wierszy „Sto mil przed brzegiem”. W 1955 roku Instytut Literacki w Paryżu drukuje „Smagłą swobodę” – tom prozy poetyckiej, który jak się później okazało, stał się ogniwem łączącym poezję z późniejszą twórczością prozatorską Pankowskiego. „Smagła swoboda” ukazuje się w całości w Polsce dopiero w roku 1980, wcześniej drukowała ją w odcinkach krakowska „Zebra”.

Rok 1959 w pracy twórczej profesora brukselskiego uniwersytetu jest bez wątpienia datą przełomową. W roku tym bowiem ukazuje się pierwsza jego powieść, wydana nakładem własnym autora w ilości 514 egzemplarzy, „Matuga idzie. Przygody” (wydanie krajowe dopiero w roku 1983). „Matuga” zrywa ze schematami, dekonstruuje mity narodowe, wyznacza nową drogę pisarską Pankowskiego, którą można określić słowami: bezkompromisowość i otwartość na wszystkie (nawet te dotychczas przez literaturę cenzurowane) sfery życia.

Późniejsze powieści i zbiory opowiadań to (w kolejności ukazywania się pierwodruków): „Kozak i inne opowiadania” – 1965, „Granatowy Goździk” – 1972 (wydanie krajowe – 1975), zbiór opowiadań „Bukenocie” – edycja krajowa – 1979, „Rudolf” – 1980 (wydanie krajowe 1984), „Pątnicy z Macierzyzny” – 1985 (wydanie krajowe 1987), „Gość” – 1987 (wydanie krajowe 1989), „Powrót białych nietoperzy” – 1991 (wydanie krajowe również w 1991) , „Putto” – wydanie francuskojęzyczne 1995 (wydanie polskojęzyczne 1994).

Twórca „Matugi” jest również dramatopisarzem. W 1981 roku nakładem londyńskiej Oficyny Poetów i Malarzy ukazał się zbiór dramatów „Nasz Julo czerwony i siedem innych sztuk”, osiem lat później – „Teatrowanie nad świętym barszczem i pięć innych sztuk”. W Polsce Pankowski drukował między innymi w „Dialogu” i „Ogrodzie”. W 1995 roku ukazał się zbiór dramatów „Teatrowanie nad świętym barszczem”, a rok później kolejna książka zawierająca twórczość dramatopisarską Pankowskiego – „Ksiądz Helena”. Dramaty Pankowskiego wystawiano między innymi w Francji, Belgii i w Polsce.

Następca Backvisa zajmował się też pracą transaltorską. Przekładał z francuskiego dramaty Michela de Ghelderode. Jest również autorem „Anthologie de la poesie polonaise du XV au XX siecle” – antologii wierszy polskich przeznaczonej dla studentów slawistyki. Znalazły się w niej między innymi wiersze Kochanowskiego, Sępa-Szarzyńskiego, Staffa, Ważyka, Micińskiego, Norwida i Miłosza.

Do końca XX wieku Marian Pankowski przebywał w literackim czyśćcu. Znany był niewielkiej grupie „wtajemniczonych” literaturoznawców, reżyserów, pisarzy, czytelników. W 2001 roku powieść „Z Auschwitzu do Belsen” zostaje nominowana do nagrody NIKE. Rok później nominację do tej samej nagrody otrzymuje „W stronę miłości”. O Pankowskim robi się głośno. Zaczyna pojawiać się w telewizji, piszą o nim wysokonakładowe pisma. Na spotkania z urodzonym w 1919 pisarzem przychodzą licznie młodzi ludzie. W 2005 roku Korporacja Ha!art po ćwierćwieczu wydaje znów „Rudolfa”. W 2008 roku Pankowski zostaje uhonorowany prestiżową Nagrodą Literacką Gdynia.

Zmarł 3 kwietnia 2011 w Brukseli

źródło marianpankowski.pl