Przedzielone granicą na Sanie

MIĘDZYBRODZIE k. Sanoka. Wybierający się na przejażdżkę, czy spacer po ścieżkach nad Sanem w Międzybrodziu nie mają często świadomości, że ta obecnie najmniejsza miejscowość Ziemi Sanockiej w pierwszych miesiącach ostatniej wojny przeżywała niezwykły dramat.

Na mocy tajnych porozumień Ribbentrop – Mołotow min. na Sanie przebiegała granica między niemiecką Generalną Gubernią a Związkiem Radzieckim, którego wojska 17 września 1939 roku wkroczyły tereny Polski i zajęły jej wschodnią część.

Jak wyglądało życie w miejscowości, której mieszkańcy nagle znaleźli się w dwu różnych państwach? Na ten temat mówi świadek tamtych wydarzeń – najstarsza mieszkanka Międzybrodzia  – Eugenia Hryszko: „W roku 1939 mieszkałam przy drodze do Mrzygłodu czyli po stronie niemieckiej. W tamtym czasie było tam zaledwie kilka domów. Po drugiej stronie rzeki mieszkało blisko 70 rodzin /obecnie mniej niż 10/, które nowa władza sowiecka wysiedliła, tworząc tzw. pas przygraniczny. Ludzie nie chcieli nigdzie wyjeżdżać, tutaj od lat mieszkali, płakali nad swym losem, ale cóż mieli zrobić.”

Nowa władza większość rodzin skierowała na Wołyń, skąd  zdołali  szczęśliwie powrócić tylko nieliczni.

Radzieccy pogranicznicy byli surowi w egzekwowaniu wojennego prawa. „Często można było usłyszeć strzały z karabinu do przedostających się na stronę niemiecką, którzy z tzw. uciekinierki chcieli powrócić do rodzinnych domostw. Ciała trafionych porywał nurt Sanu. Problem był również z uprawą pola po drugiej stronie rzeki. Dla Niemców było to obojętne. Sowieci na nic nie pozwalali”– kończy swoją wypowiedź Pani Eugenia.

Taka sytuacja trwała do czerwca 1941 roku, gdy Niemcy ruszyli zbrojnie na wschód.

Gdyby uważnie wsłuchać się w szum rzeki płynącej obok międzybrodzkich skał pewnie można by jeszcze usłyszeć echo lamentu rodzin wysiedlanych w nieznane, czy też strzały z karabinu żołnierzy radzieckich do przekraczających nielegalnie granicę na Sanie. Nikt nie zdoła ogarnąć bólu opuszczających swoje domostwa, ani policzyć anonimowych ofiar, których ciała dosięgły kule pograniczników,  a  San poniósł  je hen daleko… Odpoczywając nad rzeką warto zdobyć się na refleksję sięgająca tamtych,  wojennych czasów. Ostatni świadkowie odchodzą…

Foto. Majestatycznie płynący San i zabytkowa kapliczka przy skrzyżowaniu polnych dróg pozostają niemymi świadkami wojennych dramatów mieszkańców Międzybrodzia

Foto i tekst: PR

źródło: materiał nadesłany