SANOK: Pomnik Wdzięczności zniknie z Placu Harcerskiego (ZDJĘCIA)

SANOK / PODKARPACIE. Powstały blisko 40 lat temu Pomnik Wdzięczności Żołnierzom Armii Czerwonej najprawdopodobniej zniknie z Placu Harcerskiego w Sanoku. Władze miasta są blisko porozumienia z Muzeum PRLu w Rudzie Śląskiej, gdzie miałby trafić ten budzący olbrzymie kontrowersje monument.

Pomnik Wdzięczności powstał na przełomie lat 1944-45. Był wyrazem uznania dla żołnierzy Armii Czerwonej za rzekome wyzwolenie Sanoka z niemieckiej okupacji. Czy tak było naprawdę?

– Nic bardziej mylnego. Żaden żołnierz Armii Czerwonej nie zginął za Sanok. Oni po prostu wypierali Niemców jak najdalej na zachód. Warto dodać, że zaraz za wojskami zmuszającymi żołnierzy III Rzeszy do odwrotu, szły jednostki NKWD, które przeprowadzały masowe aresztowania osób związanych z Armią Krajową, czy tzw. rządem londyńskim. Nie można zapomnieć także o dziesiątkach tysięcy Polaków zamęczonych w katowniach NKWD i UB – mówił na łamach naszego portalu Andrzej Romaniak, historyk z Muzeum Historycznego w Sanoku.

Pierwszy pomnik o tym samym przesłaniu postawiono na przełomie lat 1944-45. Przetrwał on do roku 1977, kiedy zdecydowano o zastąpieniu go obecną wersją. Od 1977 roku obok monumentu widniał napis: „Pamięci żołnierzom Armii Czerwonej poległym w walkach o wyzwolenie Sanoka”. Na początku lat 90. z inskrypcji zniknął fragment „Armii Czerwonej”. Po rewitalizacji tej części miasta na początku XXI wieku, napis ostatecznie zdemontowano. O tym, że nie wszyscy sanoczanie chętnie spoglądają w stronę budowli, najlepiej świadczą incydenty, które na przestrzeni lat odnotowywano w tym miejscu. Ostatni najgłośniejszy wydarzył się najprawdopodobniej w nocy z 16 na 17 września 2013 roku, kiedy pomnik oblano farbą. Pisaliśmy o tym tutaj: Pomnik Wdzięczności oblany farbą (ZDJĘCIA). Natomiast w ubiegłym roku, sprawy w swoje ręce wzięli sanoccy narodowcy, którzy w magistracie złożyli wniosek o usunięcie pomnika: SANOK: Jest wniosek o usunięcie Pomnika Wdzięczności Żołnierzom Armii Czerwonej (FILM, ZDJĘCIA).

Włodarze Sanoka poczynili starania, aby faktycznie obiekt zniknął z panoramy miasta. Punktem wyjścia było uzyskanie zgody z Instytutu Pamięci Narodowej. Trafiła ona na biurko burmistrza. Wprawdzie nie udało się zrealizować pierwszej koncepcji zakładającej przeniesienie pomnika na jeden z pobliskich cmentarzy wojennych (zgody nie udzielił Wojewódzki Komitet Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Rzeszowie), ale niewiele brakuje, aby monumentem „zaopiekowało” się Muzeum PRLu mieszczące się w Rudzie Śląskiej.

– Mamy plan przeniesienia Pomnika Wdzięczności Żołnierzom Armii Czerwonej. Zostanie on przedstawiony Radzie Miasta podczas sesji, jednak nie tej najbliższej. Są sprawy ważniejsze – dodał krótko burmistrz Sanoka, Tadeusz Pióro.

Pomnik Wdzięczności w latach 1944 – 1977.
Fotografia ze zbiorów Muzeum Historycznego w Sanoku

Pomnik Wdzięczności, fotografia z lat 80.
Fotografia ze zbiorów Muzeum Historycznego w Sanoku

Zdjęcia archiwalne